W tym wpisie postaram się przedstawić Państwu najważniejsze informacje, które pozwolą odpowiedzieć na pytanie: Kiedy można dochodzić zadośćuczynienia za śmierć nienarodzonego dziecka?
Bardzo często w prowadzonej przeze mnie praktyce, spotykam się ze sprawami związanymi z dochodzeniem roszczeń za śmierć nienarodzonego dziecka, której przyczyną był wypadek komunikacyjny, bądź błąd medyczny. Są to sprawy nacechowane potężnymi emocjami, z uwagi na skalę dramatu jaki spotkał rodziców zmarłego dziecka.
W tym wpisie postaram się przedstawić Państwu najważniejsze informacje, które pozwolą odpowiedzieć na pytanie: Kiedy można dochodzić zadośćuczynienia za śmierć nienarodzonego dziecka?
W polskim systemie prawnym płód jak i nienarodzone dziecko podlegają ochronie prawnej. Źródłem rzeczonej ochrony jest Konstytucja (art. 38). W tym miejscu należy jeszcze odnotować m.in. art. 1 ustawy z dnia 7 stycznia 1993r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78 z późn. zm.), który wskazuje, że prawo do życia podlega ochronie, w tym również w fazie prenatalnej w granicach określonych w ustawie. Ochronę nienarodzonego dziecka zapewnia także kodeks karny jak również kodeks cywilny (art. 4461 )
Punktem wyjścia przy odpowiedzi na przedstawione powyżej pytanie jest konieczność odniesienia się do wyroku Sądu Najwyższego z 9 marca 2012 r. ( I CSK 282/11), w którym to Sąd stwierdził, iż „Dziecko nienarodzone, zdolne do życia poza organizmem matki, które zmarło na skutek obrażeń odniesionych w wypadku, może zostać uznane za zmarłego w rozumieniu art. 446 § 4 k.c.”. Jak dalej wskazuje Sąd, dziecko nienarodzone od momentu poczęcia może być traktowane przez rodziców jako dziecko, które już mają. Stan ten powoduje wywiązanie się więzi emocjonalnych oraz uczuć rodziców do nienarodzonego dziecka. Co jest bardzo istotne, Sąd do oceny takie stanu wskazał, iż należy brać pod uwagę nie tylko okres życia dziecka w organizmie matki, ale również subiektywne zapatrywanie rodziców na oczekiwanie dziecka, sposób przygotowania się do narodzin dziecka. Istotny jest również fakt czy nienarodzone dziecko było chciane, oczekiwane oraz jakie wiązali (rodzice) z nim nadzieje. Dopiero ustalenie powyższych czynników pozwala na ocenę więzi łączących rodziców z dzieckiem, co pozwala stwierdzić czy rodzice zmarłego mogą być uznani za najbliższych członków rodziny. Dalej w uzasadnieniu wyroku SN wskazuje, że zdolność prawna zmarłego nie jest przesłanką powstania roszczenia o zadośćuczynienie. Ochrona dalej idąca, której podlega dziecko nienarodzone, zależna jest od zdolności dziecka do samodzielnego życia poza organizmem matki. Taka zdolność zdefiniowana jest przez Sąd „jako taki stopień rozwoju dziecka, który po odłączeniu go od ciała matki daje szansę przeżycia.”
Powołując się na literaturę medyczną wskazać należy, iż współczesna medycy pozwala na utrzymanie przy życiu dzieci, które urodzą się nawet w 21 tygodniu ciąży. Postęp jaki można obecnie zaobserwować w medycynie (przede wszystkim w ostatnim dziesięcioleciu) sprawił, że nawet skrajne „wcześniaki” mają szanse na przeżycie.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization - WHO) za noworodka przedwcześnie urodzonego uważa się dziecko urodzone po ukończeniu 22 tygodnia życia płodowego, a przed ukończeniem 37 tygodnia.
Przy okazji prowadzonych przeze mnie spraw, pozwoliłem sobie wyszukać kilka przypadków skrajnych wcześniaków, które pomimo braku rozwinięcia wszystkich narządów, przeżyły i był w stanie funkcjonować poza organizmem matki.
- James Elgin Gill urodzony 20 maja 1987 r. w Ottawie (Kanada) w 21 tygodniu ciąży (W tym przypadku trzeba zwrócić uwagę na datę urodzin, która potwierdza, że już ponad ćwierć wieku temu możliwe były przeżycia wcześniaków na takim etapie rozwoju);
- Fredia urodzona w 2010 r. w Fuldzie (Niemcy) w 21 tygodniu ciąży;
- Amillia Taylor urodzona 24 października 2006 roku w Miami (USA) w 21 tygodniu ciąży.
Podsumowując powyższy wywód, należy z całą stanowczością wskazać, że dochodzenia zadośćuczynienia za śmierć nienarodzonego dziecka na podstawie art. 446 § 4 k.c. jest możliwe, jednak w postępowaniu należy wykazać, iż dziecko miało szanse na przeżycie poza organizmem matki.
Adw. Marcel Marszałek
Komentarze