Przestępstwo oszustwa należy do jednych z najbardziej powszechnych czynów zabronionych popełnianych w Polsce. Ze względu na skomplikowaną i niezrozumiałą treść opisującego je przepisu Kodeksu karnego, niestety niezwykle łatwo jest stać się zarówno jego sprawcą jak i nim pokrzywdzonym. Z tego też względu pragnę przybliżyć Państwu pokrótce kluczowe zagadnienia dotyczące tegoż występku.
Przestępstwo oszustwa opisane jest w artykule 286 Kodeksu karnego. Zgodnie z brzmieniem paragrafu pierwszego tego przepisu odpowiedzialności karnej podlega kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.
Tym samym osoba, która dopuszcza się przestępstwa oszustwa może działać na trzy sposoby: przez wprowadzenie innej osoby w błąd, wyzyskanie jej błędu lub wyzyskanie jej niezdolności innej do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Pierwsze dwa sposoby polegają na wywołaniu bądź wykorzystaniu już istniejącego u drugiej osoby lub instytucji fałszywego wyobrażenia o okoliczności mającej istotne znaczenie dla podjęcia decyzji o rozporządzeniu mieniem.
Np. sprawca dokonuje sprzedaży za pośrednictwem portalu internetowego produktu, którego w rzeczywistości nie posiada.
Wyzyskanie niezdolności pokrzywdzonego do należytego pojmowania przedsiębranego działania polega natomiast na wykorzystaniu szczególnych jego cech np. niedojrzałości, choroby psychicznej lub też stanu odurzenia.
Pamiętać należy, że oszustwo może być popełnione tylko umyślnie, z zamiarem bezpośrednim kierunkowym. Powyższe oznacza, że sprawca chce popełnić to przestępstwo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Co istotne korzyścią majątkową jest korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego.
Np. sprawca przedkłada w banku fałszywe zaświadczenie o uzyskiwanych dochodach, na podstawie którego otrzymuje kredyt.
Występek oszustwa należy do tzw. przestępstw materialnych, a więc znamiennych skutkiem, którym jest niekorzystne rozporządzenie mieniem przez osobę pokrzywdzoną.
Sprawcy omawianego przestępstwa grozi kara pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do 8 lat, jednakże podkreślić należy, że w niektórych wypadkach sąd może orzec o warunkowym zawieszeniu jej wykonania albo nawet, na podstawie art. 37a k.k., wymierzyć w jej miejsce karę grzywny lub ograniczenia wolności.
Na złagodzenie wymiaru kary wymierzonej za przestępstwo oszustwa z pewnością wpływ mieć będzie uznanie zachowania sprawcy za wypadek mniejszej wagi, o którym mowa w art. 286 § 3 Kodeksu karnego o czym w kolejnych artykułach.
Adwokat Marcel Marszałek