Jednym ze świadczeń jakie przysługują osobie, która została poszkodowana w związku z niesłusznym tymczasowym aresztowanie, zatrzymaniem bądź skazaniem jest zadośćuczynienie.
Ogólnie rzecz ujmując jest to świadczenie, która ma na celu rekompensatę szkody niematerialnej. W związku z powyższym należy wskazać, iż ma ono charakter w pewnym sensie abstrakcyjny. Szkody materialne rekompensowane są przez odszkodowanie. Kwestia odszkodowania zostanie poruszona w osobnym wpisie.
Trafnie przyjmuje się w orzecznictwie, że do dokonania wykładni pojęcia zadośćuczynienia należy stosować przepisy postępowania cywilnego. Zgodnie z brzmieniem art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienie winno być odpowiednie. Co to w praktyce oznacza?
W odpowiedzi na powyższe pytanie należy posiłkować się wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2008r. sygn. akt II CSK 536/07, w którym to sąd wskazał, że funkcja kompensacyjna (zadośćuczynienia) musi być rozumiana szeroko, bowiem obejmuje zarówno cierpienia fizyczne, jak i sferę psychiczną poszkodowanego. Wysokość zadośćuczynienia odpowiadająca doznanej krzywdzie powinna być odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne" Powyższe dotyczy zarówno cierpień, które już wystąpiły oraz tych które mogą wystąpić w przyszłości. Odpowiednia wysokość zadośćuczynienia ma na celu zatarcie, złagodzenie poczucia krzywdy oraz ma pomóc w odzyskaniu równowagi psychicznej.
Odpowiadając wreszcie na pytanie zawarte w tytule wpisu, należy wskazać, że wysokość zadośćuczynienia rozpatrywać należy w odniesieniu do konkretnego przypadku z uwzględnieniem wszystkich negatywnych konsekwencji nieprawidłowego działania prokuratury czy też sąd. Niekiedy może okazać się to dość trudne z uwagi na fakt, iż ustawodawca nie wymienił enumeratywnie okoliczności, które winny być brane pod uwagę.
W tym miejscu przychodzi nam z pomocą orzecznictwo sądów jak i stanowisko wyrażone w doktrynie. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia za niewątpliwe niesłuszne tymczasowe aresztowanie, zatrzymanie bądź skazanie Sąd orzekający winien brać pod uwagę m.in.
- rodzaj zarzutów postawionych wnioskodawcy (poszkodowanemu) oraz związanym z zarzutami rygorem odbywania tymczasowego aresztowania bądź kary;
- sytuację rodzinną osoby poszkodowanej oraz jego stanu zdrowia;
- jego wiek;
- utratę dobrego imienia (autorytetu) w środowisku, w którym żył, bądź pracował;
- skutki aresztowania na jego psychikę;
- natężenie bólu oraz doznanego cierpienia;
- ewentualnych problemów rodzinnych, które powstały w skutek błędnych decyzji procesowych;
- wykonywany zawód przez aresztowanego, zatrzymaniem bądź skazaniem;
- warunków panujących w zakładzie penitencjarnym;
- długości stosowania tymczasowego aresztowania, zatrzymania oraz odbywania kary.
Adw. Marcel Marszałek