Postępowania związane z dochodzeniem odszkodowania za niewątpliwe niesłuszne aresztowanie, zatrzymanie i skazanie są swego rodzaju „hybrydą”, w której o zasadności dochodzonych roszczeń orzeka sąd karny, stosując zarówno przepisy postępowania karnego jak i przepisy cywilne.
Szkoda nie została zdefiniowana w przepisach kodeksu postępowania karnego jako cywilnoprawna przesłanka odpowiedzialności Skarbu Państwa. Mając to na uwadze, trzeba skorzystać z definicji, która znajduje się w art. 361 § 2 kodeksu cywilnego „naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono”. Ujęcie globalne szkody prowadzi do zasady pełnego odszkodowania, które ujęte zostało powyższym artykule.
Niekiedy z uwagi na długotrwałe procesy karne, Wnioskodawca czyli osoba poszkodowana w związku z zastosowaniem wobec niej niesłusznego środka zapobiegawczego nie jest w stanie udowodnić przed sądem w sposób precyzyjny szkody (nie posiada dowodów potrzebnych do jej wykazania). W takim przypadku kolejny raz odnieść należy się do przepisów cywilnych tj. art. 322 kodeksu postępowania cywilnego zgodnie z którym jeśli sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.
Żeby zobrazować problem wynikający z niemożności udowodnienia szkody z uwagi na brak dokumentów (dowodów), pragnę odwołać się do doświadczenia zawodowego. Miałem przyjemność prowadzić sprawę, w której działając na rzecz Poszkodowanego (Wnioskodawcy) dochodziłem odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwe niesłuszne tymczasowe aresztowanie, które miało miejsce w 2001r. Dodam, że zainicjowanie postępowania przeciwko Skarbowi Państwa było możliwe dopiero w 2014r. czyli roku, w którym doszło do prawomocnego uniewinnienia. Upływ kilkunastu lat od zaistnienia szkody spowodował, że bardzo utrudnione stało się precyzyjne wykazanie szkody.
Bez wątpienia postępowania dotyczące odszkodowania za niewątpliwe niesłuszne aresztowanie, zatrzymanie czy skazanie są dość specyficzne. Wymagają one odpowiedniego przygotowania i zgromadzenia dowodów, które pomogą w sposób najpełniejszy zrekompensować szkodę powstałą w związku z błędami wymiaru sprawiedliwości.
Adw. Marcel Marszałek
